Uit een brief aan haar ouders: “Ik heb veel nagedacht over wat u aan de telefoon zei over het Palestijnse geweld dat de situatie niet helpt. Zestigduizend arbeiders uit Rafah werkten twee jaar geleden in Israël. Nu kunnen slechts 600 mensen naar Israël gaan voor werk. Van deze 600 zijn er velen verhuisd, omdat de drie controleposten tussen hier en Ashkelon (de dichtstbijzijnde stad van Israël) een rit van 40 minuten maken, die nu 12 uur duurt of onbegaanbaar is. Bovendien is wat Rafah in 1999 als bron van economische groei identificeerde, allemaal volledig verwoest - de internationale luchthaven van Gaza (afgebroken landingsbanen, volledig gesloten); de grens voor de handel met Egypte (nu met een gigantische Israëlische sluipschutterstoren in het midden van de kruising); de toegang tot de oceaan (in de afgelopen twee jaar volledig afgesneden door een controlepost en de Gush Katif-nederzetting). Het aantal verwoeste huizen in Rafah sinds het begin van deze intifada is gestegen tot ongeveer 600, grotendeels mensen die geen connectie hebben met het verzet maar die toevallig langs de grens wonen. Ik denk dat het nu misschien officieel is dat Rafah de armste plek ter wereld is. Vroeger was er hier een middenklasse. We krijgen ook berichten dat in het verleden de Gaza-bloementransporten naar Europa twee weken werden vertraagd bij de grensovergang van Erez voor veiligheidsinspecties. U kunt zich de waarde van twee weken oude snijbloemen op de Europese markt voorstellen, zodat die markt opdroogt. En dan komen de bulldozers de groenteboerderijen en -tuinen van de mensen halen. Wat blijft er over voor de mensen? Zeg het me als je iets kunt bedenken. Dat kan ik niet.”

Rosa Parks was een Afro-Amerikaanse burgerrechtenactiviste die voornamelijk bekend werd voor haar rol in de Montgomery bus boycott.In 1955 weigerde zij haar plaats af te staan in het deel voor gekleurde mensen van de bus omdat het deel voor witte mensen volzet was. Hoewel zij niet de eerste zwarte was om dit te doen, maar de NAACP geloofde dat zij het best geschikt was om een rechtszaak te winnen voor het overtreden van de segregatiewetten in Alabama. Haar actie en haar bekendheid binnen de gemeenschap, leidde ertoe dat de zwarte gemeenschap de bussen in Montgomery, Alabama voor meer dan een jaar boycotte. Rosa Park's actie en de boycot werden belangrijke symbolen van de burgerrechtenbeweging en zijzelf werd een symbool van verzet tegen raciale segregatie. Ze was een prominent lid van de NAACP en werkte ook samen met Martin Luther King.

Nelson Mandela was een Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsleider en de eerste democratisch verkozen president van Zuid-Afrika. In 1943 werd hij lid van het ANC (Afrikaanse nationale congres) waarmee hij vocht tegen het apartheidsregime. Hij werd gearresteerd in 1962 en veroordeeld tot levenslange opsluiting. Na 27 jaar gevangenschap werd hij onder internationale druk vrijgelaten in 1990. Hij leidde samen met De Klerk de onderhandelingen om apartheid te beëindigen, wat in 1994 leidde tot verkiezingen waaraan alle etnische groepen van Zuid-Afrika mochten deelnemen. Hierna werd hij als leider van het ANC verkozen tot eerste zwarte president van Zuid-Afrika. Hij richtte de waarheids- en verzoeningscommissie om verzoening tussen verschillende bevolkingsgroepen tot stand te brengen en schendingen van de mensenrechten in het verleden te onderzoeken. In 1993 ontving hij de Nobelprijs voor de vrede.

Patrice Lumumba speelde een cruciale rol in de transformatie van Congo als een Belgische kolonie tot een onafhankelijke staat en werd eerste minister van de Democratische republiek Congo. Hij was een Afrikaanse nationalist en pan-Afrikanist en leidde de Congolese nationale beweging (MNC) van 1958 tot aan zijn dood in 1961. Kort na de onafhankelijkheid brak er een muiterj uit binnen het leger, wat het begin vormde van de Congolese crisis. Lumumba vroeg hulp aan de VN en de VS om de Katangese separatisten die gesteund werden door de Belgen te helpen onderdrukken. Omdat beiden weigerden structureel te helpen, richtte hij zich tot de Sovjet-Unie, wat de spanningen met de VS en België enerzijdsen met zijn eigen regering anderzijds, enkel vergrootte. Hij werd gevangen genomen en geëxecuteerd in Katanga. De Belgische regering verontschuldigde zich in 2002 formeel voor zijn rol in de moord.

Marielle Franco was een controversieel figuur binnen de Braziliaanse politiek. Als gemeenteraadslid in Rio de Janeiro voor de socialistische partij PSOL was ze een uitgesproken feminist en mensenrechtenactivist. Ze zette zich in tegen het optreden van de Militaire Politie in de sloppenwijken van Rio. Om de grote invloed van lokale drugsbendes te bestrijden liet toenmalige president Tremer in februari de politie hard ingrijpen in deze wijken. Sindsdien oogsten de interventies veel kritiek vanwege het buitensporige gebruik van geweld tegen – voornamelijk zwarte – inwoners en een verslechtering van de algehele veiligheid. In de gemeenteraad zette Franco zich hoofdzakelijk in voor wetten en maatregelen tegen gendergeweld, verbetering van lhbt-rechten (zelf was ze biseksueel) en handhaving van de rechten van favelabewoners. Ook zat ze in de Women’s Defense Commission en was ze één van de vier leden in een commissie die toezicht hield op de politieoperaties in de favela’s.

Alice Seeley Harris was een Engelse fotografe die als zendelinge in Congo vrijstaat foto’s nam van de wreedheden die werden begaan door het regime van Leopold II. Dankzij haar foto’s werd de propaganda van het regime onderuit gehaald en groeide de internationale kritiek op de wanpraktijken die zich in Congo afspeelden. Haar foto’s speelden een cruciale rol in de gedwongen overdracht van Congo Vrijstaat aan de Belgische regering. Was ook lid van de Congo Reform Association en directeur van de Anti-Slavery Society.

Mernissi werd geboren in Fez in een harem, zoals zij beschrijft in haar boek Het verboden dakterras: verhalen uit mijn jeugd in de harem: herinneringen (1994).

Na haar studie in Rabat studeerde ze aan de Sorbonne (Parijs) en aan de Brandeis-universiteit (Massachusetts, Verenigde Staten). Na haar promotie keerde ze terug naar Marokko, waar ze als docent en onderzoeker werkte aan de Mohammed V-universiteit in Rabat.

Mernissi trok de vrouwonvriendelijke hadith in twijfel en bekritiseerde de ondergeschikte positie van de vrouw in de Marokkaanse samenleving omdat ze in de Koran geen reden voor ongelijke behandeling kon terugvinden. The Guardian riep haar uit tot een van de honderd meest invloedrijke Arabische vrouwen. Haar oeuvre verkent de cluster macht, gender en islam en slaat bruggen tussen het Westen en de Arabische wereld.

Harriet Tubman was een Amerikaanse abolitionist en politieke activiste. Ze was geboren als slaaf, maar wist te ontsnappen. Na haar ontsnapping hield ze 13 succesvolle missies om een 70-tal mensen van de slavernij te redden, waaronder familie en vrienden. Ze maakte hierbij gebruik van het netwerk van anti-slavernij activisten en schuilplaatsen, beter bekend als de Underground Railroad. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog diende ze als verkenner en spion voor het leger van de Noordelijke staten. Ze was de eerste vrouw die een gewapende expeditie leidde tijdens de burgeroorlog. Ze leidde 150 Afro-Amerikaanse soldaten bij de inval op Combahee Ferry en bevrijdde meer dan 750 slaven. Ze was ook een voorvechtster van vrouwenrechten en werd een icoon van moed en vrijheid.

Malcolm X is geboren op 19 mei 1925 in Omaha, Nebraska. Zijn vader was een fervent voorstander van de zwarte nationalistische leider Marcus Garvey. Het burgerrechtenactivisme van zijn vader veroorzaakte doodsbedreigingen van de witte supremacistische organisatie Black Legion, waardoor de familie regelmatig verhuisde. Hun huis brandde af in 1929 en zijn vader werd twee jaar later vermoord teruggevonden. De moeder kreeg een inzinking en haar kinderen werden verdeeld over verschillende pleeggezinnen en weeshuizen.

Door zijn broer begon Malcolm de leer van Nation Of Islam-leider Elia Mohammed te bestuderen. De NOI vocht onder andere voor een eigen staat, gescheiden van een staat die bewoond wordt door blanken. In 1952  koos hij de "X" om zijn verloren Afrikaanse naam aan te duiden. Malcolm X werd een van de belangrijkste leiders van NOI.

Terwijl het lidmaatschap van de NOI bleef groeien, infiltreerden FBI-agenten in de organisatie en plaatsten in het geheim bugs, afluisterapparatuur, camera's en andere bewakingsapparatuur om de activiteiten van de groep in de gaten te houden.

In maart 1964 beëindigde Malcolm zijn relatie met de NOI. Hij voelde zich bedrogen door de leider van NOI en, besloot zijn eigen religieuze organisatie op te richten, de Moslim Moskee, Inc.

Datzelfde jaar ging Malcolm op bedevaart naar Mekka. Toen hij terugkwam, zei Malcolm dat hij "blonde, blauwogige mannen had ontmoet die ik mijn broers kon noemen". Hij keerde terug naar de Verenigde Staten met een nieuwe kijk op integratie en een nieuwe hoop voor de toekomst. Vanaf dan sprak hij niet enkel voor de Afro-Amerikanen en had hij een boodschap voor alle mensen.

Op 21 februari 1965, tijdens een toespraak schoten drie schutters Malcolm dood.

Steve Biko was een Zuid-Afrikaanse anti-apartheidactivist die sterk tegen de raciale segregatie in Zuid-Afrika streed. In 1968 richtte hij de Zuid-Afrikaanse Studentenorganisatie (SASO) op, waar enkel niet-witte mensen lid van mochten worden, omdat hij zich ergerde aan het feit dat anti-apartheidsgroepen gedomineerd werden door witte liberalen. Dit wil niet zeggen dat hij racisme tegen witte mensen goedkeurde, integendeel, ook daar was hij een fervent tegenstander van. Zwart bewustzijn vormde de kernideologie van SASO en focusde op de psychologische empowerment van zwarte burgers. Biko geloofde dat zwarten zich moesten ontdoen van elke notie van raciale inferioriteit en populariseerde de slogan "black is beautiful", Hij stichtte de Black People's convention (BPC) waardoor hij gezien werd als een bedreiging door de regering en hij verband werd naar zijn thuisstad waar hij gelimiteerd was in zijn bewegingen en ook een verbod kreeg om met de media te praten. Tijdens zijn verbanning ontving hij meermaals bedreigingen en werd ook meermaals gearresteerd. Na zijn arrestatie in 1977, werd hij in elkaar gelsagen door politie-officieren waarna hij overleed aan zijn verwondingen.

Cassius Marcellus Clay, Jr., groeide op in het Amerikaanse Zuiden in een tijd van gescheiden openbare voorzieningen.

Op 25 februari 1964 daagde Clay Sonny Liston uit voor het wereldkampioenschap zwaargewicht. Clay werd de nieuwe kampioen. Twee dagen later schokte Clay de bokswereld door aan te kondigen dat hij de leer van de Nation of Islam had geaccepteerd. Op 6 maart 1964 nam hij de naam Mohammed Ali aan, die hem door zijn spirituele mentor, Elia Mohammed, was gegeven.

De volgende drie jaar domineerde Ali het boksen wereldwijd. Op 28 april 1967 weigerde Ali, onder verwijzing naar zijn geloofsovertuiging, op het hoogtepunt van de oorlog in Vietnam, in te gaan op het oproepingsbevel voor het Amerikaanse leger. Deze weigering volgde op een verklaring die Ali 14 maanden eerder had afgelegd: "Ik heb geen ruzie met de Vietcong."

Ali werd zijn kampioenstitel ontnomen en werd gedurende drieëneenhalf jaar van elk kampioenschap uitgesloten. Bovendien werd hij strafrechtelijk aangeklaagd en op 20 juni 1967 veroordeeld voor het weigeren van inlijving in de Amerikaanse strijdkrachten en in eerste instantie veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf.  Ali's boodschap van zwarte trots en zwart verzet tegen witte overheersing lag in het verlengde van de burgerrechtenbeweging.

Nina Simone was een Afro-Amerikaanse zangeres, pianiste en burgerrechtenactiviste. Haar muziek bevatte verwijzingen naar het Afro-Amerikaanse erfgoed en in 1964 klaagde zij ook voor het eerst raciale discriminatie aan in haar liedje Mississippi Goddamn!, haar antwoord op de moord op medgar evers en de bomaanslag op de kerk in Alabama waarbij vier jonge meisjes om het leven kwamen. Hierna werd een burgerrechten boodschap standaard in haar werk en ook tijdens haar optredens sprak Nina Simone zich uit voor gelijke rechten. Ze trad ook vaak op of sprak vaak bij burgerrechten acties zoals de mars in Selma.

Tupac Amaru II was de leider van een grote Inca-opstand tegen de Spanjaarden in Peru, samen met zijn vrouw Michaela Bastidas, wat resulteerde in hun dood. De opstand werd gevoed door de inhumane behandeling van de inheemse volkeren door de Spanjaarden, die hen vaak gevangen namen en gedwongen arbeid lieten verrichten. De soldaten van de Tupamarista legers waren over het algemeen arme Indiase boeren, ambachtslieden en vrouwen, die de opstand niet zozeer zagen als een kwestie van hervormingen of machtsdeling, maar als een kans om 'de wereld op z'n kop te zetten'. Het herstel van het Incarijk betekende voor hen de mogelijkheid van een egalitaire samenleving, gebaseerd op het gemeenschappelijke landbouwsysteem van de Inca's, de ayllu, en een samenleving zonder casta's (rassenscheidingen), rijk en arm, of dwangarbeid in haciënda's, mijnen en fabrieken. Hij en zijn vrouw werden gevangen genomen en geëxecuteerd door Spaanse troepen, nadat hij er niet in geslaagd was om Cuzco te veroveren. Later werd hij een belangrijke figuur in de onafhankelijkheidsstrijd van Peru en in de strijd voor rechten van inheemse volkeren.

Martin Luther King was een Afro-amerikaanse dominee en activist die bekendheid verwierf als woordvoerder en leider van de burgerrechtenbeweging van 1955 tot aan zijn dood in 1968. Zijn strijd voor burgerrechten kenmerkte zich door zijn pacifistische stijl, geïnspireerd door zijn Christelijke overtuigingen en door het activisme van Ghandi. Hij organiseerde onder meer de Montgomery bus boycott, de mars van Selma tot Montgomery en won de nobelprijs voor vrede in 1964 voor zijn strijd tegen raciale ongelijkheid door middel van vredevol protest. Zijn speech 'I have a dream' was een bepalend moment voor de burgerrechtenbeweging en is één van de meest bekendste en iconische speeches uit de geschiedenis.

Een andere bekende quote: "Ik ben bijna tot de betreurenswaardige conclusie gekomen dat het grote struikelblok van de zwarte op weg naar de vrijheid niet de Ku Klux Klanner is, maar de gematigde blanke die zich meer inzet voor orde dan voor gerechtigheid. Die meer toegewijd is aan "orde" dan aan rechtvaardigheid; die de voorkeur geeft aan een negatieve vrede die de afwezigheid van spanning is boven een positieve vrede die de aanwezigheid van rechtvaardigheid is; die voortdurend zegt: "Ik ben het met u eens in het doel dat u nastreeft, maar ik kan het niet eens zijn met uw methoden van directe actie"; die paternalistisch gelooft dat hij het tijdschema kan bepalen voor de vrijheid van een andere man; die leeft volgens een mythisch concept van tijd en die de zwarte voortdurend adviseert om te wachten op een “beter moment “. MLK, 1963

Frantz Fanon was een psychiater en politiek filosoof uit de Franse kolonie Martinique. Hij schreef verschillende belangrijke werken binnen het veld van postkoloniale studies, kritische theorie en marxisme. Naast een intellectueel, was Fanon ook een Pan-Afrikanist en een marxistisch humanist die zich bezig hield met de invloed van kolonisatie op het mentale welzijn en de menselijke, sociale en culturele gevolgen van dekolonisatie. Hij steunde de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog en was lid van het FNL. Voor meer dan vijf decennia heeft zijn leven en werk nationale vrijheidsbewegingen en andere radicale politieke organisaties geïnspireerd over de hele wereld. Zijn belangrijkste werken zijn zwarte huid, blanke maskers en de verworpenen der aarde.

Sojourner Truth werd geboren als slavin, maar ontsnapte met haar dochtertje. Als Nederlandstalige leerde ze Engels.  Ze spon een rechtszaak aan om ook haar zoon terug te krijgen en was de eerste zwarte vrouw die zo'n rechtszaak won tegen een witte man. Ze werd een bekende anti-slavernij spreekster en haar speech Ain't I a woman? over vrouwenrechten werd enorm bekend tijdens de burgeroorlog. Ze was een van de eersten die een zo duidelijke relatie legde tussen de strijd voor emancipatie van de Afro-Amerikaanse bevolking en de strijd voor vrouwenrechten. Onder het motto 'Ain't I a woman' probeerde ze in het bijzonder ook blanke vrouwen bij haar bredere streven naar gelijkheid te betrekken. Vanaf 1864 werkte ze voor de National Freedman's Association in Washington D.C. Ze bleef zich onverminderd inzetten voor vrouwenrechten, abolitionisme, maar ook voor hervormingen van het gevangeniswezen en afschaffing van de doodstraf. Ze voerde actie voor het verbreden van het kiesrecht en tegen de rassensegregatie in het openbaar vervoer. Ook pleitte ze (overigens zonder succes) voor staatsgiften aan voormalige slaven, in de vorm van onroerend goed.

Toni Morrison was een Afro-Amerikaanse schrijfster en professor. Ze won diverse prijzen voor haar boeken waaronder de nobelprijs voor literatuur in 1993, waarna ze wereldwijd faam verkreeg als schrijfster. Zij sprak zich vaak publiekelijk uit over politiek en de situatie van zwarten in de VS. In haar werk stelde ze zwarte vrouwen centraal.

James Baldwin was een Amerikaanse schrijver en activist. Zijn essays verkennen thema's zoals raciale, seksuele en klasseverschillen in het Westen en meer specifiek in de Verenigde Staten. Zijn romans maken fundamentele persoonlijke vragen en dilemma's tot fictie te midden van sociale en psychologische druk die de integratie dwarsbomen van niet enkel Afro-Amerikanen, maar ook homoseksuele mannen. Zijn bekendste werken houden onder meer The fire next time, no name in the street, the devil finds work, Giovanni's room en If Beale Street could talk in. zijn essays zijn verzameld in notes of a Native son.

meer: https://www.nybooks.com/articles/1971/01/07/an-open-letter-to-my-sister-miss-angela-davis/ 

In 1947 verhuisde Edward’s gezin van Jeruzalem naar Caïro om het conflict te vermijden dat begon over de verdeling van Palestina door de Verenigde Naties in aparte Joodse en Arabische gebieden (Arabisch-Israëlische oorlogen). In Caïro werd Said opgeleid in Engelstalige scholen voordat hij in 1951 naar de Verenigde Staten vertrok, waar hij zich specialiseerde in Engelse literatuur. Said werd in 1969 gepromoveerd tot hoogleraar en publiceerde in 1978 “Oriëntalisme”, zijn bekendste werk en een van de meest invloedrijke wetenschappelijke boeken van de 20e eeuw. Daarin onderzocht Said de Westerse wetenschap van de "Oriënt", specifiek van de Arabische Islamitische wereld. Hij stelde dat de wetenschap van Westerlingen in die regio bevooroordeeld was en een valse en stereotype visie van "anderszijn" op de Islamitische wereld projecteerde die de Westerse koloniale politiek vergemakkelijkten en ondersteunden.

Said schreef talloze boeken en artikelen ter ondersteuning van Arabische doelen en Palestijnse rechten. Hij was vooral kritisch over het Amerikaanse en Israëlische beleid in de regio. Hij werd in 1977 gekozen in de Palestijnse Nationale Raad (de Palestijnse wetgevende macht in ballingschap) en hoewel hij een vreedzame oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict steunde, werd hij begin jaren negentig zeer kritisch over het vredesproces in Oslo tussen de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie en Israël.

Als dochter van een Swazi-moeder en een Xhosa-vader, Makeba groeide Miriam op in Sophiatown, een zwarte township buiten Johannesburg. In 1954 werd ze professioneel zangeres en trad ze voornamelijk op in zuidelijk Afrika. Met de hulp van o.a. Harry Belafonte vestigde Makeba zich in 1959 in de Verenigde Staten, waar ze een succesvolle zangcarrière begon. Ze zong verschillende populaire liedjes, maar blonk vooral uit bij Xhosa en Zulu songs, die ze aan het westerse publiek introduceerde. Ze werd ook bekend door liedjes die kritisch waren over de apartheid. In 1960 werd haar de toegang tot Zuid-Afrika ontzegd en daarna leefde ze drie decennia lang in ballingschap. In 1963 verbood de Zuid-Afrikaanse regering haar platen en trok haar paspoort in. Makeba trouwde in 1968 met de Amerikaanse zwarte activist Stokely Carmichael (gescheiden in 1979). Ze verhuisde met Carmichael naar Afrika, vestigde zich in Guinee en verhuisde vervolgens naar België, waar ze bleef opnemen en toeren in Afrika en Europa. Haar autobiografie, Makeba: My Story (samen met James Hall), verscheen in 1988. In 1990 moedigde Nelson Mandela, die net was vrijgelaten, Makeba aan om terug te keren naar Zuid-Afrika. Ze trad daar in 1991 voor het eerst sinds haar ballingschap op. Onder de nummers waarvoor ze internationaal bekend was, waren "Pata Pata" en een bekend als het "Click Song" ("Qongqothwane" in Xhosa); beide kenden de kenmerkende klikgeluiden van haar moedertaal Xhosa.

W.E.B. DuBois was een Afro-Amerikaanse sociologist, historicus, mensenrechtenactivist, Pan-Afrikanist en schrijver. Hij was de eerste Afro-Amerikaan die een doctoraat behaalde aan Harvard en gaf later les aan de universiteit van Atlanta. DuBois was leider van de Niagara beweging die streefde naar gelijke rechten voor zwarte Amerikanen en was mede-stichter van de NAACP. Hij streed tegen racisme, lynching, Jim Crow en structurele discriminatie binnen het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Zijn strijd beperkte zich niet tot zwarten, maar hield alle niet-witte mensen in, voornamelijk gekoloniseerde Afrikanen en Aziaten. Hij organiseerde verschillende pan-Afrikaanse congressen die streefden naar de onafhankelijkheid van Europese kolonies. Na WOI deed hij onderzoek naar de ervaringen van zwarte soldaten in Frankrijk en documenteerde hij het weidverspreidde racisme en vooroordelen binnen het Amerikaanse leger. Zijn belangrijkste werken zijn The Souls of black Folk en Black Reconstruction in America.

Joséphine Baker - haar familienaam hield ze over aan haar tweede echtgenoot - werd als Freda Josephine MacDonald in 1906 geboren in St. Louis, VS. Ze groeide, begin vorige eeuw, op in armoede in Missouri, VS. In Frankrijk werd ze een bekende zangeres en danseres. De bekendheid gebruikte ze om de positie van de onderdrukten aan de kaak te stellen in de VS.

Ze sticht op haar kasteel Les Milandes een gezin van twaalf geadopteerde kinderen afkomstig uit verschillende landen.

Baker zette zich na de oorlog in voor de rechten van Afro-Amerikanen. Zo weigerde ze zelf in gesegregeerde zalen op te treden. In 1951 werd haar de toegang tot een club in New York geweigerd. Grace Kelly, die wel binnengelaten was, besloot meteen het pand te verlaten met al haar vrienden en nooit meer terug te komen.  In 1963 liep ze met Martin Luther King mee in de March on Washington waarbij ze de enige vrouwelijke spreker was.

Paulo Freire krijgt algemeen erkenning als één van de belangrijkste pedagogen van de tweede helft van de 20ste eeuw. De Braziliaan was auteur van onder meer “Pedagogie van de Onderdrukten” en lag aan de basis van een revolutionaire alfabetiseringsmethodie die volwassenen niet enkel het woord, maar ook de wereld moest leren lezen. De pedagogie die Freire ontwikkelde en de traditie van “popular education” die hieruit zou voortvloeien veroverde eerst Latijns-Amerika en nadien de hele wereld. Deze stroming is ook een van de belangrijkste bronnen voor het emancipatorisch vormingswerk. Freire noemde zijn methode educacion popular: onderwijs in de taal van het volk. Voor Freire is reflectie zonder actie even waardeloos als actie zonder reflectie. Je hebt beiden nodig en ze hebben ook een invloed op elkaar. Die constante wisselwerking tussen reflectie en actie, die noemt Freire “praxis”. Volgens Freire kan opvoeding nooit neutraal zijn. Of ze is een instrument tot bevrijding van de mens, of ze is een instrument tot zijn knechting, zijn africhting voor de onderdrukking. Het verschil wordt niet door de inhoud gemaakt, ook niet door de goede wil van de docent, maar door de pedagogische werkwijze

Thomas Sankara was een revolutionair en president van Burkina Faso van 1983 tot 1987. Hij was een marxist en pan-Afrikanist en wordt vaak de Afrikaanse Ché Guevarra genoemd. Tijdens zijn presidentschap lanceerde hij programma's voor sociale, economische en ecologische verandering. Zijn buitenlandse politiek was geïnspireerd op anti-imperialisme, waarbij hij alle land en minerale bronnen nationaliseerde en de invloed van buitenlandse instituties zoals het IMF en de Wereldbank probeerde te elimineren. Hij voerde landhervormingen door en probeerde hongersnood te voorkomen door zelf-voorzienendheid, maakte een prioriteit van onderwijs met een nationale geletterdheidscampagne, en promootte gezondheidszorg met nationale vaccinatiecampagne. Andere plannen van zijn nationale campagne, hielden onder meer in het planten van 10 miljoen bomen om de verwoestijning tegen te gaan, land herverdelen van landeigenaars naar boeren en scholen en ziekenhuizen bouwen. Hij verbood ook vrouwelijke genitale verminking, gedwongen huwelijken en polygamie. Met zijn politieke agenda werd hij enorm populair bij grote delen van de arme bevolking in geheel Afrika. Maar zijn beleid leidde ook tot vervreemding van een aantal groepen in de maatschappij zoals de tribale leiders, de kleine, maar machtige Burkinese middenklasse, Frankrijk en haar bondgenoot Ivoorkust. In 1987 werd hij vermoord door tijdens een coup d'état geleid door Blaire Compaoré.

Chinua Achebe was een Nigeriaanse schrijver, dichter en professor die in zijn werk vaak de verwoestende invloed van het kolonialisme op de Igbo cultuur beschrijft. Van zijn moderne Afrikaanse klassieker Things Fall Apart, die in 1958 werd gepubliceerd, zijn wereldwijd meer dan tien miljoen exemplaren verkocht. Het boek is in vijftig talen vertaald en staat op talrijke lijsten van belangrijke boeken, in onder andere Noorwegen (de Noorse Boekenclub), Engeland (The Guardian en The Observer), Amerika (de lijst Radcliff, de American Public Library) en Afrika (de Beste Boeken van Afrika van de 20e Eeuw). Andere bekende werken zijn anthills of the Savannah en an image of Africa: Racism in Conrad’s “Heart of darkness”. Hij wordt vaak de vader van de moderne Afrikaanse literatuur genoemd en velen beschouwen hem als een baanbreker voor Afrikaanse schrijvers na hem.

José Martí was een Cubaanse dichter, schrijver en revolutionair. Hij wordt in Cuba beschouwd als een nationale held voor zijn rol in de onafhankelijkheidsoorlog. Hij was een sleutelfiguur in het plannen en uitvoeren van deze oorlog en was ook de ontwerper van de Cubaanse revolutionaire partij en haar ideologie. Hij stierf tijdens de slag van Dos Rios in 1895. Hij wordt ook beschouwd als één van de grootste Latijns-Amerikaanse intellectuelen van de eeuwwisseling. 2én van zijn gedichten werd herwerkt tot het pattriotistische lied van Cuba Guantanamera.

Brutus was jarenlang een bekende antiapartheidsactivist en een groot dichter en bleef tot op hoge leeftijd actief in de andersglobaliseringsbeweging. In 1940 kreeg hij een beurs om Engelse literatuur te studeren aan de Fort Hare University, waar onder anderen ook Nelson Mandela en vele bekende ANC-figuren hun opleiding hadden genoten. Zijn politiek leven begon hij met journalistieke activiteiten en met het organiseren van een zwarte lerarenvakbond en vooral de South African Sports Association, die een multiraciaal alternatief moest bieden voor de exclusief blanke sportbonden. In 1961 werd hij net als vele anderen het slachtoffer van de Suppression of Communism Act. Hij ging in ballingschap naar Mozambique, maar werd er opgepakt en aan Zuid-Afrika uitgeleverd. Toen hij in 1963 probeerde te ontsnappen uit een politiecel werd hij in de rug geschoten voor het hoofdkantoor van de Anglo American Corporation en bleef hij bloedend op het trottoir liggen tot er een ambulance voor zwarten beschikbaar was. Later zal hij op Robbeneiland terechtkomen waar toen ook Nelson Mandela zijn straf uitzat. Deze harde gevangeniservaring inspireerde hem tot de beste bundels poëzie die hij ooit schreef: Sirens Knuckles and Boots en Letters to Martha (1964-1965). Mede dank zij hem werd Zuid-Afrika uitgesloten van deelname aan de Olympische Spelen van Mexico in 1968. In 1977 werd hij hoogleraar literatuur en Afrikaanse studies aan de Northwestern University (Chicago) en de universiteit van Pittsburgh (VS).

Ida B, Wells was een Afro-Amerikaanse onderzoeksjournalist en leidster binnen de burgerrechtenbeweging. Zij stichtte mee de NAAPC (National association for the advancement of colored people) en zette zich levenslang in voor gelijkheid voor Afro-Amerikanen en vooral voor zwarte vrouwen. Wells sneed later de banden met de organisatie door omdat ze het gevoel had dat de organisatie op dat moment te weinig actie voerde. 

Kort na haar geboorte kwamen alle tot slaaf gemaakten vrij met de Emancipation Proclamation van 1862 onder Lincoln. Ze is voornamelijk bekend voor haar onderzoek naar lynching van zwarte Amerikanen. Dankzij haar onderzoek werden de leugens van witte mensen die stelden dat lynching enkel gebruikt werd bij zwarte criminelen blootgelegd. Wells toonde aan in haar onderzoek dat lynching gebruikt werd door witte mensen als middel om zwarten te onderdukken en intimideren opdat zij geen economische en/of politieke concurrentie zouden vormen, wat gepaard zou gaan met machtsverlies van witte burgers, Frederick Douglass steunde haar campagnes zoals deze tegen het verbod op Afrikaans-Amerikaanse exposanten op de Wereldtentoonstelling van 1893. Als onderdeel van haar werk met de National Equal Rights League riep Wells namens alle vrouwen op tot president Woodrow Wilson om een einde te maken aan discriminatie bij sollicitatie voor overheidsbanen. 

Abane Ramdane was een van de sleutelfiguren in de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd. Geboren op 10 juni 1920 in Larbaâ Nath Irathen en vermoord door het FLN op 27 december 1957.

Pramoedya Ananta Toer was een Indonesische schrijver die schreef over de Indonesische koloniale periode onder de Nederlanders, de strijd voor onafhankelijkheid, de Japanse bezetting tijdens WOII en de postkoloniale periode onder Soekarno en Soeharto. Hij werd gevangen genomen door de Nederlanders van 1947 tot 1949 en opnieuw onder het regime van Soeharto van 1969 tot 1979, waarna hij later onder huisarrest werd gehouden. Pramoedya Ananta Toer was kritisch voor voor zowel het beleid van Soekarno als Soeharto en zijn werk werd gecensureerd tot eind jaren negentig, ook al was hij een bekend schrijver buiten Indonesië. Politieke kritiek werd subtiel verwerkt in zijn werk, maar hij was uitgesproken tegen kolonialisme, racisme en corruptie binnen de postkoloniale regeringen. Zijn bekendste werk is het Buru Quartet, dat hij tijdens zijn gevangenschap mondeling vertelde aan medegevangen, die het neerschreven en uit de gevangenis smokkelde omdat hijzelf geen toegang had tot schrijfmateriaal.

In de jaren dertig werd ze gerekend tot de belangrijkste personen van de Afro-Amerikaanse literatuur. In haar verhalen en romans beschrijft ze ervaringen en herinneringen aan het leven van zwarten op het Amerikaanse platteland, aan het begin van de twintigste eeuw. Daarbij ziet ze nadrukkelijk af van de toentertijd veel voorkomende stereotypering van ‘de respectabele zwarte’, een typerend kenmerk voor de schrijvers van de Harlem Renaissance. Haar werk heeft het Zuiden als setting; Jonah's Gourd Vine (1934) werd gevolgd door haar belangrijkste werk, Their Eyes Were Watching God (1937). In deze roman is het taalgebruik uitermate beeldend en lyrisch, met name door de dialogen in streektaal. Centraal staat een vrouw die erin slaagt haar eigen leven vorm te geven, zonder zich daarvoor nog te verontschuldigen.

Abdelkrim El Khattabi was een Riffijns vrijheidsstrijder en politieke leider. Samen met zijn broer Mhamed leidde hij een grootschalige opstand van Amazigh stammen in de Rif tegen het koloniale bewind van Spanje en Frankrijk. Dankzij guerilla tacktieken slaagden ze erin om kortstondig de Riffijnse Republiek op te richten. Uiteindelijk werden hij en zijn strijders verslagen door een gecombineerde Spaans-Franse troepenmacht die chemische wapens gebruikten. In 1926 gaf hij zich over en werd verbannen.

Kwame Nkrumah was een Ghanese politicus en revolutionair. Hij was de eerste eerste minister en president van Ghana en leidde de onafhankelijkheid van Ghana (Gold Coast) in 1957. Hij stichtte de Organisatie van Afrikaanse eenheid en was een voorstander van pan-Afrikanisme.

Ruben Um Nyobè was een antikoloniale leider in Kameroen. In 1948 richtte hij de volksunie van Kameroen (UPC) op die met behulp van gewapend geweld de onafhankelijkheid van Kameroen wou bekomen. Hij werd vermoord door het Franse leger in 1958, en tot in de jaren 1990 was het verboden zijn naam te noemen in Kameroen. Hij gaf zijn leven voor de eenheid en onafhankelijkheid van Kameroen en de postkoloniale autoriteiten hebben er alles aan gedaan om zijn herinnering uit te wissen.

“Koloniale educatie heeft Afrikaanse traditionele denkprincipes vervangen door het westerse moderne denken.” Deze Nigeriaanse filosofe en kritisch traditionaliste onderzocht Afrikaanse orale literaire tradities op hun filosofische betekenis. Haar filosofische carrière begon met de studie van westerse meta-ethiek, maar na het behalen van haar doctorstitel besloot ze zich verder te ontwikkelen in de Afrikaanse filosofie. Sophie Oluwole maakt zich sterk voor een authentieke Afrikaanse filosofie. Ze is voorstander van het voortzetten van traditionele Afrikaanse denkwijzen. Hiermee gaat ze recht tegen een aantal vooraanstaande filosofen in. In haar werk geeft Oluwole zowel de inhoud van de Afrikaanse filosofie weer als de verhouding ervan tot de westerse filosofische traditie. Afrikaanse filosofie bestaat wanneer men erkent dat zij een ander doel heeft dan de westerse filosofie, die zich richt op rationaliteit en objectiviteit. Afrikaanse filosofie beoogt ruimte te geven aan irrationalteit en emotie, zoals die te vinden is in de orale en literaire Afrikaanse cultuur. (Filosofie Magazine)

Fela Kuti, achternaam van Olufela Olusegun Oludotun Ransome-Kuti, ook wel Fela Anikulapo-Kuti genoemd, Nigeriaanse muzikant en activist die een moderne muziekstijl lanceerde met de naam Afro-beat, die Amerikaanse blues, jazz en funk versmolten met traditionele Yoruba-muziek.Kuti was de zoon van feministe en arbeidsactivist Funmilayo Ransome-Kuti. In zijn jeugd volgde hij lessen in piano en slagwerk voordat hij in 1959 klassieke muziek ging studeren aan het Trinity College in Londen.Na zijn tournee in 1969 door de Verenigde Staten, waar hij werd beïnvloed door de politiek van Malcolm X, de Black Panthers en andere militanten, werd Kuti's muziek steeds meer gepolitiseerd. Hij spoorde aan tot sociale veranderingen aan in nummers als "Zombie", "Monkey Banana", "Beasts of No Nation" en "Upside Down".  Hij zong in het Engels en Yoruba en beroerde werklozen, achtergestelden en onderdrukten. Zijn politiek geladen liederen, die de onderdrukking door de militaire regering van Nigeria afkeurden, zetten de autoriteiten ertoe aan zijn club routinematig te overvallen, op zoek naar redenen om hem gevangen te zetten. In de buurt daarvan richtte hij ook een gemeenschappelijk complex op, dat hij uitriep tot de onafhankelijke Kalakuta-republiek. Daar lokt hij vaak controverse uit en trekt hij de aandacht door het bevorderen van de verwennerij op het gebied van seks, polygamie (hij trouwde met 27 vrouwen) en drugs, met name marihuana. Een inval in 1977 op het complex door de Nigeriaanse autoriteiten leidde tot zijn korte opsluiting en de dood van zijn moeder het jaar daarop als gevolg van complicaties bij een val. In 1978 veranderde hij in ballingschap in Ghana zijn naam van Ransome in Anikulapo.In 1979 richtte Fela een politieke partij op, de Beweging van het Volk, en liep zonder succes voor het presidentschap van Nigeria. Hij stierf als gevolg van complicaties van AIDS.

De kleindochter van een bevrijde slaaf, en de jongste bij zeven jaar van vier kinderen, Lorraine Vivian Hansberry in Chicago, Illinois. Haar ouders droegen grote bedragen bij aan de NAACP en de Urban League. In 1938 verhuisde Hansberry's familie naar een witte buurt en werd met geweld aangevallen door de buren. Ze weigerden te verhuizen totdat een rechtbank hen daartoe opdroeg. De zaak kwam bij het Hooggerechtshof die de uitspraak onwettig verklaarde. Lorraine Hansberry was de eerste vrouwelijke Afro-Amerikaanse toneelschrijfster van wie een toneel op Broadway verscheen. Ze was ook de eerste Afro-Amerikaanse en de jongste toneelschrijfster ooit die de New York Drama Critics' Circle Award won. Haar meest gekende werk, A Raisin in the Sun, gaat over de raciale segregatie van zwarte Amerikanen in Chigaco. Ze werkte voor de pan-Afrikaanse krant Freedom, samen met onder meer W.E.B. DuBois en focuste op de Afrikaanse strijd voor onafhankelijkheid en vrijheid en de impact daarvan op de rest van de wereld. Ze schreef ook over haar homoseksualiteit en de onderdukking van LGTBQ+.

Aimé Césaire werd geboren in Martinique op 26 juni 1913 en gestorven op 17 april 2008. Was toneelschrijver, essayist, dichter en politicus. Was samen met Léopold Sédar Senghor en Léon Gontron Damas grondlegger van de négritude beweging. Deze Franstalige ideologische beweging verbond zwarte schrijvers, politici en intellectuelen in hun strijd tegen racisme in de Franse kolonies op basis van hun gemeenschappelijke afkomst. Stichtte in 1934 het tijdschrift L’étudiant Noir, dat niet enkel een stem gaf aan zwarte schrijvers, maar ook streefde naar emancipatie van de zwarte bevolking in Franse kolonies. Hij verzette zich tegen assimilatie en pleitte voor meer autonomie voor Martinique en meer politieke participatie van zwarten in Martinique. Belangrijke werken omvatten Cahier d’un retour au pays natal (1939) en Discours sur le colonialisme (1950).

Léopold Senghor was een Senegalese dichter, filosoof, schrijver en politicus. Hij was de eerste president van Senegal van 1960 tot 1980. Senghor was één van de grondleggers van de Négritude-beweging. Hij word door velen beschouwd als één van de belangrijkste Afrikaanse intellectuelen van de twintigste eeuw en was de eerste Afrikaan die verkozen werd als lid van de Académie Française.

Salvador Allende was een Chileense socialist, dokter en president van Chili van 1970 tot 1973. Hij was de eerste marxist ooit die in een democratisch land tot president verkozen werd. Hij voerde een socialistisch beleid dat er op gericht was om de welvaart van de armste lagen van de bevolking te verbeteren. In 1973 pleegde het Chileense leger een coup d'etat met behulp van de CIA, waarna Allende zelfmoord pleegde.

Hij werd in Oost en West (en Zuid) geprezen. In Afrika kreeg hij alom erkenning om de Afrikaanse insteek en kritiek op Westers gedomineerde instituten als het IMF. Twee typerende quotes van deze charismatische en onafhankelijk denker: ‘Mensen kunnen niet ontwikkeld worden, ze kunnen alleen zichzelf ontwikkelen’ 'De ideale samenleving is gebaseerd op gelijkwaardigheid en op een combinatie van vrijheid en eenheid van de mensen' Hij zorgde voor een goed gezondheidssysteem en onderwijs (van 120 afgestudeerden bij zijn aantreden naar bijna 100% alfabetiseringsgraad). Hij was een van de weinige Afrikaanse leiders die uit vrije wil aftraden. Mede daardoor bleef hij na zijn aftreden van grote invloed als adviseur (bv. Bemiddeling in Burundi tot kort voor zijn dood) Zijn ideaal - de verdrijving van armoede, ongelijkheid en afhankelijkheid - gold niet alleen voor Tanzania, maar voor heel Afrika. Het feit dat hij een land van meer dan 120 verschillende etnische groeperingen tot een vreedzame natie samensmeedde, zagen velen en ook Nyerere zelf als de belangrijkste verdienste van zijn regime. Hij waarschuwde voor de nefaste gevolgen van de arbitraire grenzen in Afrika, verdreef de Oegandese dictator Idi Amin en streed tegen de blanke minderheidsregimes in Zuidelijk-Afrika. Als president (1961-1985) maakte hij van het Swahili de officiële taal, waardoor de Tanzanianen de enigen in Afrika zijn die geen Europese taal hoeven te spreken om hun pasgeborene aan te geven. Nyerere vertaalde ook Shakespeare in het Swahili.

Het is vooral de executie van Camilo Catrillanca die impact heeft gehad.  November 2018 werd hij in het hoofd geschoten door Comando Jungla, de anti terroristische leger eenheid, opgericht onder de dictatuur van generaal Pinochet, vooral actief in Mapuche  gebied  in zuid Chili (region Araucania)

Camilo was de traditionele ‘werkén’, woordvoerder van de gemeenschap van Temucuicui.  Na de ongeveer 350 jarige ‘oorlog van Arauco’,  van de Mapuche en Spanjaarden, gaf Chili aan Zwitserse kolonisten: veroverde  landbouwgrond, goedkope Mapuche arbeidskrachten en militaire bewaking op de Mapuche gemeenschappen die verdreven waren naar de onvruchtbare berghellingen en overstromingsgebieden.  50 % van de Mapuche is noodgedwongen als lompenproletariaat in de steden als Santiago gaan uitgeweken. De Mapuche in de gemeenschappen overleven als landarbeider bij de ‘Suisos’, of groentenverkoopster op de markt van grote steden.   De gemeenschap van Temucuicui is centrum van het verzet van de landelijke Mapuche. Camilo was een kleinzoon van een belangrijke ‘Lonko’ ten tijde van de oorlog van Arauco.  100en Mapuche militanten verdwijnen of worden vermoord. In Argentinië was het pas met de moord op de witte anarchist Santiago Maldonado, dat solidariteit groeide tussen ‘links’ en de Mapuche. De executie van bv Mapuche militant Rafaël Nahuel, werd toen pas gezamenlijk belang.  Op de indrukwekkende begrafenis, met 3500 Mapuche, heeft Camilo Catrillanca verschillende tendenzen verenigd: het traditionele verzet van de gemeenschappen als Temucuicui die naar de onvruchtbare gebieden zijn verdreven, Het verzet van de Coordinadora Arauco Malleco, die burgerlijke ongehoorzaamheid tot en met sabotage acties organiseert, en de Raad van alle Windstreken (consejo de Todas las Tierras), die gebruik maakt van internationale mensenrechten om te onderhandelen met de overheden. In de Chileense volksopstand is de Mapuche vlag het symbool geworden van de rebellie. Mapuche en andere Chilenen dragen de Mapuche vlag. Dat is de verdienste van de dood van Camilo Catrillanca. 

Alioune Diop was een Centraal figuur binnen de Négritude beweging en stichter van het tijdschrift Présence Africaine. Dit tijdschrift promootte de Afrikaanse culturele identiteit en de bevrijding van Afrikaanse volkeren en de Afrikaanse diaspora. Later volgde hieruit ook Présence Africaine Editions, een uitgeverij voor Afrikaanse auteurs. Daarnaast was hij een sleutelfiguur in de dekolonisatiestrijd en vele culturele initiatieven gericht op Afrikaanse culturen. Zo stichtte hij de Société Africaine de Culture in 1956 en organiseerde datzelfde jaar het eerste internationale congres voor zwarte schrijvers en artiesten in Parijs. In 1966 organiseerde hij samen met Léopold Sédar Senghor het première festival Mondial des arts Nègres.

Louis Rwagasore wordt beschouwd als een belangrijke figuur in de geschiedenis van het Burundese nationalisme. Hij was eerste minister en werd kort voor de Burundese onafhankelijkheid vermoord. Hij richtte een aantal coöperatieven op die economische onafhankelijkheid aanmoedigde, maar deze werden door de Belgische koloniale autoriteiten verboden in 1958. Hij stichtte de Unie voor Nationale Progressie (UPRONA) en tijdens hun eerste congres eiste hij volledige onafhankelijkheid en riep de lokale bevolking op om Belgische winkelste boycotten en te weigeren belastingen te betalen. Door deze oproep voor burgerlijke ongehoorzaamheid werd hij onder huisarrest geplaatst. UPRONA won de verkiezingen in 1961 met 80% van de stemmen en Rwagasore werd eerste minister met als opdracht het land voor te bereiden op onafhankelijkheid. Twee weken later werd hij vermoord in een hotel in Bujumbura. alhoewel de moordenaars gevonden werden en terechtgesteld, wordt er vermoed dat de Belgische autoriteiten een rol speelde in zijn dood. Guy Poppe schreef in 2011 het boek De moord op Rwagasore, de Burundese Lumumba. Prins Rwagasore zette met zijn politiek het beleid van zijn vader Mwami Mwambutsa IV verder. Het was deze die als staatshoofd het initiatief probeerde te nemen om Hutu's en Tutsi's vreedzaam te laten samenleven in zijn land. Zowel voor als na de moord op zijn zoon.

Sarah Breedlove werd in 1867, net na de Amerikaanse Burgeroorlog, geboren. Haar ouders waren voormalige slaven.Ze overwon armoede, analfabetisme, seksisme en racisme in het Reconstructietijdperk om zich als succesvol ondernemer te vestigen. Haar man en haar beide ouders waren tegen de tijd dat ze twintig was overleden, en moest alleen zichzelf en haar dochter te onderhouden. Breedlove leerde hoe ze shampoo en pommade kon maken voor de kost. Met die vaardigheden, en naar verluidt met slechts $1,25, bouwde Breedlove een haarverzorgingsimperium op dat de grootste werkgever van de Afrikaans-Amerikaanse vrouwen van die tijd werd. Haar bedrijf bood veel zwarte vrouwen een zeldzame kans om te ontsnappen aan de onmenselijk lage lonen en het geweld dat ze ondervonden onder de meeste andere beschikbare banen. Breedlove gebruikte haar rijkdom bovendien om een filantroop te worden, die binnen de zwarte gemeenschap werkte om scholen, weeshuizen, hogescholen en de NAACP te ondersteunen.

Amílcar Cabral was een landbouwkundig ingenieur, intellectueel en revolutionair. Één van de meest vooraanstaande Afrikaanse dekolonisatieleiders. Leidde de nationalistische strijd in Guinee-Bissau en Kaapverdië en de onafhankelijkheidsoorlog in Guinee-Bissau. Vermoord op 20 januari 1973, acht maanden voordat Guinee-Bissau onafhankelijk werd van Portugal. Cabral was niet enkel guerillastrijder tegen het Portugese leger is ook belangrijk voor zijn invloed op de literatuur van de nationale bevrijding. Cabral's belangrijkste bijdrage was zijn studie van de gekoloniseerde identiteit en leiderschap in de context van de nationale bevrijding, het klassenbewustzijn en de marxistische theorie. Voor Cabral was cultuur de sleutel tot de nationale bevrijding. Hij verwoordde een proces van "re-Afrikanisering", waarbij de Afrikaanse elite, die lange tijd de kolonisatoren voor hun onderwijs en werkgelegenheid verschuldigd was, de inheemse Afrikaanse cultuur zou herintegreren in de massale volkscultuur. Alleen zo konden de inheemse leiders van Afrika opnieuw een onafhankelijke identiteit creëren - sociaal, cultureel en psychologisch - en een nationalistische geest in de plattelandsboerderij, waarvan het leven grotendeels onaangetast was gebleven door het imperialisme. Gekoloniseerde mensen kunnen dan de controle over hun leven herwinnen, "de geschiedenis ingaan", en hun "nationale productiekrachten" terugwinnen. Deze beweging noemde hij "Terugkeren naar de Bron". Met zijn nadruk op nationaal bewustzijn en inheemse ontwikkeling blijven de standpunten van Cabral relevant voor de hedendaagse discussies over de Afrikaanse onderontwikkeling en de grenzen van de postkoloniale regeringen op het hele continent.

Farnana was vrijwilliger in het Belgische leger. Met de belegering van Namen werd hij gevangen gezet in Duitsland. Terug in België richtte hij met dertig medestanders in 1919 de ‘Union Congolaise’ op: de eerste Congolese ‘ngo’ in België. Doel was om Congolezen te helpen in hun persoonlijke ontwikkeling. Op het tweede Pan- Afrikaans Congres in 1921 in Brussel pleitte hij voor een verbetering van het lot van alle Congolezen en kwam hij op voor het pacifisme. In zijn engagement voor een vrije ontwikkeling van Congolezen ijverde hij voor (seculier) onderwijs dat toegankelijk moest zijn voor elke Congolees, voor toegang van Congolese studenten tot de universiteiten en voor participatie van Congolezen aan het politieke leven. Zijn inzet en acties worden niet in dank afgenomen want op 12 mei 1930 sterft Farnana op 41 jarige leeftijd in zijn geboorteplaats, onder verdachte omstandigheden.

De dochter van voormalige tot slaaf gemaaakten, Mary Jane McLeod Bethune, werd een van de belangrijkste zwarte opvoeders, leiders op het gebied van burger- en vrouwenrechten en overheidsfunctionarissen van de twintigste eeuw. De universiteit die ze oprichtte, stelde de onderwijsnormen vast voor de zwarte scholen van vandaag.

Als voorvechter van rassen- en gendergelijkheid richtte Bethune vele organisaties op en leidde het de kiezersregistratie nadat vrouwen in 1920 stemrecht verkregen, met racistische aanvallen tot gevolg. In 1924 werd ze verkozen tot voorzitter van de National Association of Colored Women's Clubs en in 1935 werd ze de stichtende voorzitter van de National Council of Negro Women. Bethune speelde ook een rol in de overgang van de zwarte kiezers van de Republikeinse Partij - "de partij van Lincoln" - naar de Democratische Partij tijdens de Grote Depressie. Als vriendin van Eleanor Roosevelt werd Bethune in 1936 de hoogstgeplaatste Afrikaans-Amerikaanse vrouw in de regering toen president Franklin Roosevelt haar directeur van “Negro Affairs of the National Youth Administration” benoemde, waar ze tot 1944 bleef. Ze was ook een leider van het onofficiële "zwarte kabinet" van FDR. In 1937 organiseerde Bethune een conferentie over de problemen van de zwarte bevolking en vocht ze om een einde te maken aan discriminatie en lynchpartijen. In 1940 werd ze ondervoorzitter van de NAACP, een functie die ze de rest van haar leven bekleedde. Als lid van de adviesraad die in 1942 het Vrouwenlegercorps oprichtte, zorgde Bethune voor een raciale integratie. Benoemd door president Harry S. Truman was Bethune de enige gekleurde vrouw op de oprichtingsconferentie van de Verenigde Naties in 1945.

Barthélemy Boganda was een nationalistische leider en de eerste minister van het autonome gebied van de Centraal Afrikaanse Republiek, voor de onafhankelijkheid. Tijdens de koloniale periode was hij de eerste Centraal-Afrikaan die verkozen raakte in de Franse Nationale Vergadering, waar hij zich uitsprak tegen racisme en kolonialisme. Hij keerde terug naar de CAR om een beweging te stischten tegen het Franse kolonialisme en deze beweging leidde tot de oprichting van de MESAN (beweging voor de sociale evolutie van zwart Afrika) in 1949, die populair werd bij de lokale bevolking. In 1958 onderhandelde hij met de Franse ptresident De Gaulle over de onafhankelijkheid van de CAR, en op 1 december van dat jaar werd hij de eerste minister van het autonome CAR. hij werd vermoord in een mysterieuze vliegtuigcrash in maart 1959, men vermoed dat de Franse geheime diensten er achter zitten. Iets meer dan een jaar na zijn dood werd de CAR formeel onafhankelijk.

Melchior Ndadaye was een Burundese politicus die de eerste democratisch verkozen en eerste Hutu president van Burundi werd na de verkiezingen in 1993. Alhoewel hij probeerde om de etnische kloof in het land te verminderen, leidde zijn beleid tot vijandigheid bij het leger dat door Tutsi's gedomineerd werd. Hij bevrijdde politieke gevangen, installeerde persvrijheid en gaf gratie aan de voormalige dictator Bagaza. Hij stelde ook contracten en concessies van de vorige regering in vraag, wat de economische positie van de Tutsi-elite en het leger in gevaar bracht. Daarnaast wou hij ook het leger hervormen om de Tutsi-dominantie te verminderen en gaf veel posities die daarvoor door Tutsi's gehouden werden in de openbare dienstverlening aan Hutu's. Hij werd vermoord tijdens een mislukte coup poging, nadat hij amper drie maanden president was. Zijn dood leidde tot een nieuw bloedbad tussen Hutu's en Tutsi's en was ook de aanleiding voor de tienjarige Burundese burgeroorlog.

Toussaint Louverture is de bekendste leider van de Haïtiaanse revolutie tegen slavernij en voor onafhankelijkheid. Hij werd verraden en vermoord voor de onafhankelijkheid, maar zijn verwezenlijkingen vormde de bassi voor de overwinning van het revolutionaire leger en de verklaring van onafhankelijkheid in 1804. Toussaint Louverture begon zijn militaire carrière tijdens de slavenopstand van Santo Domingo, in de huidige Dominicaanse republiek. Hij won geleidelijk aan de controle over het hele eiland, maar werd uiteindelijk verraden door zijn rechterhand Dessalines, waarna hij gevangen genomen werd en stierf aan een longontsteking in een Franse gevangenis in 1803. Omdat de Fransen zware verliezen hadden geleden en ook de gele koorts vele slachtoffers had gemaakt, trokken ze zich datzelfde jaar nog definitief terug.

Marcus Mosiah Garvey was de eerste nationale held van Jamaica. Hij werd geboren in St.Ann's Bay en overleed in Groot-Brittannië vanwaar zijn stoffelijke resten in 1964 werden teruggehaald naar Jamaica. Vanuit Jamaica streed hij voor de verbetering van de rechten van de zwarte mensen. Hij was actief in Centraal Amerika, in de Verenigde Staten in Groot-Brittannië. In 1914 richtte hij de Universal Negro Improvement Association (UNIA) op, de organisatie die zich wereldwijd inzette voor de rechten van de zwarte bevolking. Hij reisde door heel Midden-Amerika en werkte als krantenredacteur en schreef over de uitbuiting van migrantenarbeiders op de plantages. Later reisde hij naar Londen waar hij naar het Birkbeck College (University of London) ging en werkte voor de African Times and Orient Review, die het pan-Afrikaanse nationalisme voorstond. Sommige gevestigde zwarte leiders vonden zijn separatistische filosofie ondoordacht. W.E.B. Du Bois, een prominente zwarte leider en mede-oprichter van de N.A.A.C.P. noemde Garvey, "de gevaarlijkste vijand van het zwarte ras in Amerika." Garvey vond Du Bois een agent van de blanke elite.

Maya Angelou was een Afro-Amerikaanse schrijfster, dichteres, zangeres, danseres en burgerrechtenactiviste. Haar werk focust op thema's zoals racisme, identiteit en familie en is grotendeels autobiografisch. Het wordt gezien als een verdediging van zwarte cultuur en Maya Angelou zelf werd beschouwd als een woordvoerdster van zwarten en zwarte vrouwen in het bijzonder. Ze was journaliste in Egypte en Ghana ten tijde van de dekolonisatie en werkte samen met onder meer Martin Luther King en Malcolm X ten tijde van de burgerrechtenbeweging. Haar bekendste werk is I know why the caged birds sing.

Medgar Evers was een Afro-Amerikaanse burgerrechtenactivist in Mississippi. Als organisator van NAACP rekruteerde Evers leden in heel Mississippi en organiseerde kiezersregistraties, demonstraties en economische boycots van blanke bedrijven die zich schuldig maakten aan discriminatie. Hij werkte ook aan een onderzoek naar misdaden tegen zwarten, met name de lynchpartij van Emmett Till, een 14-jarige Afrikaans-Amerikaanse jongen die was gedood omdat hij met een blanke vrouw zou hebben gepraat.

Al in 1955 maakte Evers activisme hem tot de meest zichtbare burgerrechtenleider in de staat Missisippi. Als gevolg daarvan werden hij en zijn familie in de loop der jaren onderworpen aan talrijke bedreigingen en gewelddadige acties, waaronder een brandbomaanslag op hun huis in mei 1963. Om 12.40 uur 's nachts op 12 juni 1963 werd Evers in de rug geschoten op de oprit van zijn huis in Jackson. Hij stierf minder dan een uur later in een nabijgelegen ziekenhuis. De moordenaar werd na 3 processen uiteindelijk in 1994 veroordeeld.

De nationale verontwaardiging over de moord op Evers zorgde voor meer steun voor wetgeving die de Civil Rights Act van 1964 zou worden. Meteen na Evers' dood benoemde de NAACP zijn broer Charles in zijn functie. Charles Evers werd een belangrijke politieke figuur in de staat; in 1969 werd hij gekozen tot burgemeester van Fayette, Mississippi, en werd hij de eerste Afrikaans-Amerikaanse burgemeester van een raciaal gemengde stad in het zuiden.

Cheikh Anta Diop was een Senegalese historicus, antropoloog, natuurkundige en politicus. Hij deed onderzoek naar de oorsprong van het menselijke ras en naar pre-koloniale Afrikaanse cultuur. Zijn werk was controversieel omdat hij beargumenteerde dat alle Afrikaanse volkeren één overkoepelende cultuur deelde die belangrijker was dan de verschillen in taal, etniciteit en cultuur. Hij was één van de eerste academici die de culturele (en racistische) vooroordelen in vraag stelde die inherent waren aan het eurocentrische wetenschappelijk onderzoek uit die tijd.

Victoria Mxenge was een Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsactiviste en advocate. Na de moord op haar man zette zij hun advocatenpraktijk verder en verdedigde zij studenten van wie de studieresultaten ongeldig verklaard werden of jongeren die opgepakt werden tijdens raids en mishandeld werden in de gevangenis. Ze zette zich ook in voor de bevrijding van Nelson Mandela, zat in het bestuur van de nationale vrouwenorganisatie (NOW) en was penningsmeester van de belangrijke anti-apartheidsorganisatie UDF. Ze werd in 1985 neegeschoten voor de ogen van haar kinderen. De Zuid-Afrikaanse regering verklaarde dat ze vermoord was door een onbekende persoon. Tijdens de Waarheids- en verzoeningscommissie kwam aan het licht dat veiligheidsdiensten een moordenaar hadden ingehuurd om haar te vermoorden.

Vo Nguyen Giap was een generaal in de Vietnam's People Army en een politicus. Hij leidde het Viet Minh verzet tegen de Japanse bezetting en was een cruciale leider in zowel de eerste Indochina oorlog en in de Vietnam oorlog. Hij was ook journalist en bekleedde verschillende functies binnen de regering van Ho Chi Minh.

Otto Huiswoud was van 1954 tot 1961 voorzitter van de Vereniging Ons Suriname, een periode waarin de vereniging een belangrijke rol speelde in de groeiende Surinaamse gemeenschap in Nederland en in het verzet tegen racisme, kolonialisme en ongelijkheid.  Otto Huiswoud was de zoon van een tot slaaf gemaakte Afrikaan. Op 16-jarige leeftijd vertrok hij met de boot naar Nederland, hij zou deze eindbestemming echter niet direct bereiken omdat hij in New York aan wal trad. In New York kwam hij terecht in politieke en intellectuele kringen, en groeide hij uit tot een sociaal maatschappelijk leider. Hij was de enige zwarte medeoprichter van de Communist Party of America en werd onderdeel van de vroege burgerrechtenbeweging die zich inzette voor gelijke kansen voor zwarte Amerikanen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verhuisde Otto Huiswoud wegens gezondheidsredenen naar Suriname. Hier werd hij echter als vijand van de staat gezien en tezamen met nazi’s voor een jaar gevangen gezet. Na de oorlog migreerden de Huiswouds naar Nederland waar Otto Huiswoud bleef inzetten voor de emancipatie van zwarte mensen en Surinamers door zijn internationale contacten met het groeiende verzet in Nederland te verbinden.

Eduardo Mondlane was een antropoloog, professor sociologie en geschiedenis en de oprichter van het Mozambikaanse bevrijdingsfront (FRELIMO). In 1964 begon hij een guerilla oorlog voor de onafhankelijkheid van Mozambique met de steun van verschillende Westerse landen, de Sovjet Unie en vele Afrikaanse staten. Hij werd vermoord door een bom die in boek naar hem opgestuurd werd, de verantwoordelijken zijn nooit gevonden. In 1975 werd Mozambique onafhankelijk van Portugal en kreeg FRELIMO de macht in handen.

Muhammad Bassiri was een nationalistische leider die in 1970 verdween en vemoedelijk geëxecuteerd werd door het Spaanse Legioen. Hij studeerde in Marokko, Egypte en Syrië, waar hij bekend raakste met het Pan-Arabisme. Bij zijn terugkeer naar Marokko richtte hij de nationalistische Sahariaanse krant Al-Shihab op en werkte hij journalist. In 1967 stichtte hij de bevrijdingsbeweging die opriep tot het einde van de Spaanse kolonisatie van de Sahara. De beweging kenmerkte zich door vreedzaam protest en wou verandering teweegbrengen door middel van democratie. De beweging werd verboden en bleef daardoor ondergronds. In 1970 hield de beweging een openlijke demonstratie tegen het Spaanse kolonialisme en vroeg autonomie (als een eerste stap naar onafhankelijkheid) en zelfbeschikkingsrecht. Het protest escaleerde en de Spaanse troepen opende het vuur op de demonstranten. Bassiri werd gearresteerd en vermoedelijk gemarteld door de Spaanse autoriteiten. Verschillende getuigen verklaarde dat hij geëxecuteerd werd in de woestijn in juli 1970, maar de Spaanse autoriteiten hebben altijd verklaard dat ze hem naar Marokko hebben uitgewezen.

Wangari Maathai was actief in de Nationale Vrouwenraad van Kenia in 1976-87 en was voorzitter in 1981-87. Terwijl ze in de Nationale Vrouwenraad zat in 1976 introduceerde ze het idee om bomen te planten met de mensen en ontwikkelde dit verder tot een brede basisorganisatie die zich vooral richt op het planten van bomen met vrouwengroepen om het milieu te beschermen en de kwaliteit van het leven te verbeteren.

In 1986 richtte ze het Pan-Afrikaans Groene Gordel Netwerk op dat zich richt op de diepere oorzaken van milieu- en sociale problemen door te leren over de relaties tussen kolonialisme, armoede, racisme en kapitalisme.. In september 1998 lanceerde zij een campagne van de Jubilee 2000 Coalitie die tot doel had de onbetaalbare achterstand van de arme landen in Afrika tegen het jaar 2000 weg te werken. Haar campagne tegen “landgrabbing” en inname van bosgrond kreeg veel media-aandacht.

Wangari Maathai wordt internationaal erkend voor haar aanhoudende strijd voor democratie, mensenrechten en milieubehoud. Zij en de Groene Gordelbeweging hebben talrijke onderscheidingen ontvangen, en ook de Nobelprijs voor de Vrede 2004. In juni 1997 werd Wangari door Earth Times gekozen als een van de 100 personen in de wereld die een verschil hebben gemaakt op milieugebied.

In december 2002 werd professor Maathai in het parlement gekozen met een overweldigende 98% van de stemmen. Zij werd vervolgens door de president benoemd tot assistent-minister van Milieu en Natuurlijke Rijkdommen.

Op haar veertiende migreert Hermina Dumont met haar moeder vanuit Brits-Guyana naar de VS. In de jaren die volgen werkt ze voor de lokale tak van de NAACP, een van de vroege burgerrechtenbewegingen. Ze ontmoet er Otto met wie ze bevriend raakt, en in 1926 op eenentwintigjarige leeftijd trouwt. Hermina speelt, net als vele andere zwarte vrouwen, een cruciale rol in het organiseren van politieke activiteiten voor de communistische partij. Ze werkt als vertaler voor de Komintern en schrijft onder de pseudoniem Helen Davis voor het maandblad The Negro Worker. Ze behoort tot een generatie zwarte vrouwen die de strijd van de arbeidersklasse verbindt aan gender en ras. Ze is één van de voorlopers die de aandacht vestigt op wat het betekent zwart én vrouw te zijn.

Alvin Ailey was een Afro-Amerikaanse danser, regisseur, choreograaf en activist die de Alvin Ailey American Dance Theater stichtte, één van de meest succesvolle dansgezelschappen ter wereld. De Dansschool had als doel om kunst en dans beschikbaar te maken voor achtergestelde gemeenschappen. Via zijn producties creëerde hij bewustzijn over wat het betekent zwart te zijn in de Verenigde Staten en eerde hij tezelfdertijd de zwarte cultuur door dans. Zijn bekendste productie heet Revelations en gaat over de Afro-Amerikaanse ervaring in de VS.

Robert Abbott was een Afro-Amerikaanse advocaat, uitgever en redacteur die de krant Chicago Defender oprichtte, die de meest verspreidde krant van het land werd die eigendom was van een zwarte. Abbott streed voor meer werkgelegenheid en sociale rechtvaardigheid voor zwarten in de VS. hij moedigde zwarten ook aan om het gesegregeerde Zuiden te verlaten en zich in het Noorden te vestigen voor een beter leven en om van daaruit voor hun rechten te vestigen. Zijn krant had verschillende doelstellingen, waaronder raciale vooroordelen vernietigen, vakbonden toegankelijk maken voor zwarten en witte mensen en representatie van zwarten in het kabinet van de president en bij de politie.

Na haar studie rechten opende Asma Jahangir in 1980 met haar zus het eerste Pakistaanse advocatenkantoor dat door vrouwen werd geleid. Ze oogstte lof – en controverse – met haar inzet als advocaat voor minderheden, vrouwen, armen en anderen die in het politieke systeem van Pakistan onderdrukking ondervonden. In diezelfde periode voerde dictator Zia ul-Haq wetten in die de rechtspraak van Pakistan dogmatisch islamiseerden. Vrouwen die verkracht werden konden rekenen op zware straffen voor overspel en zaten vast in hun huwelijk. Jahangir kreeg veel media-aandacht in de spraakmakende zaak van een blind meisje dat verkracht was en als gevolg daarvan zweepslagen en een gevangenisstraf riskeerde. Tijdens de zaak werd Jahangir bedreigd en meerdere malen gearresteerd – maar ze won. Ze richtte de onafhankelijke Mensenrechtencommissie van Pakistan op. Daarnaast was ze betrokken bij Womens Action Forum, een vrouwenrechtenorganisatie die met name gericht was op de versterking van de positie van vrouwen in Pakistan. Van 2004 tot 2010 was ze VN-rapporteur voor Godsdienstvrijheid.

Aretha Franklin was een Afro-Amerikaanse zangeres, songwriter, pianiste en burgerrechten activiste. Zij steunde burgerrechten bewegingen financieel en trad vaak op bij benefieten en protesten. Haar liedjes Respect en you make me feel like a natural woman werden protestliederen van bewegingen die voor sociale verandering streden. Zij was ook voorvechtster voor de rechten van inheemse volkeren wereldwijd

Emiliano Zapato was een leider van de Mexicaanse revolutie, de voornaamste leider in de boerenrevolutie in Morelos en vormde de inspiratiebron voor de agrarische beweging Zapatismo. Zapato groeide op op het platteland in de staat Morelos, waar boeren onderdrukt werden door een kleine klasse van landeigenaars die de productie van suikerriet en de toegang tot water monopoliseerde met de steun van de Mexicaanse dictator Porfirio Diaz. Hij nam al vroeg deel aan politieke bewegingen tegen Diaz en werd de centrale leider van Morelos tijdens de revolutie van 1910. Samen met een aantal andere boerenleiders vormde hij het bevrijdingsleger van het Zuiden, waar hij al snel de leider werd. Zijn strijdkrachten hielpen actief mee aan de val van Diaz, maar de nieuwe president Madero erkende hun rol niet en deed hen af als ordinaire bandieten. Zapato kondigde het plan de Ayala af dat opriep tot landhervormingen, om land te herverdelen ten gunste van de boeren. Madero brandde dorpen plat en zond vele mannen naar werkkampen in het zuiden van Mexico of lijfde ze in bij het leger. Hierdoor groeide de steun voor Zapato bij de boerenbevolking en met hun hulp verdreef hij Madero uit Morelos en voerde hij de landhervormingen uit. In 1915 viel de nieuwe leider van Mexico, Carranza, Morelos opnieuw binnen en gebruikte de tactiek van de verschroeide aarde om de Zapatistas te verdrijven. Zapata heroverde Morelos in 1917 en behield de macht tot hij in 1919 in een hinderlaag werd gelokt en vermoord. Artikel 27 van de in 1917 geschreven Mexicaanse grondwet is gebaseerd op zijn landhervormingseisen. Zapata blijft tot op vandaag een icoon in Mexico en zijn invloed duurt voort, voornamelijk in het Zuiden van Mexico.

Om Khalsoum was een Egyptische zangeres, songwriter en actrice. Als één van de meest succesvolle artiesten ooit uit het Midden-Oosten is zij een icoon in Egypte en wordt zij de ster van het Oosten genoemd. Ze gebruikte haar muziek om haar politieke voorkeuren te verspreiden. haar politieke retoriek is ook vandaag nog invloedrijk, niet enkel in Egypte, maar in het hele Midden-Oosten.

Nzinga Mbande was koningin van de Ndongo en bleef tegen de koloniale aanwezigheid strijden tot aan haar dood in december 1663. Toen de Portugezen in 1624 hun kolonie trachten uit te breiden leidde dit tot de vlucht van koningin Nzinga Mbande in 1628. Na deze invasie bleef een deel van Ndonga bestaan als Portugese vazalstaat, terwijl koningin Nzinga het koninkrijk Matamba veroverde, waarvandaan zij een deel van haar oude koninkrijk wist te heroveren. Tijdens de Nederlandse invasie in Angola (1641-1648) wist koningin Nzinga haar oude koninkrijk kortstondig te heroveren, mede dankzij haar bondgenootschap met de Nederlanders. Na de Portugese herovering van Angola moest zij zich echter definitief terugtrekken naar Matamba.

Efua Theodora Sutherland was een Ghanese toneelschrijver, regisseur, dramaturg, kinderschrijver, dichter, pedagoog, onderzoeker, kinderverdediger en cultureel activist. Ze richtte de Ghana Dramastudio op, de Ghana Society of Writers, het Ghana Experimental Theatre, en een gemeenschapsproject genaamd de Kodzidan (Story House). Als de vroegste Ghanese toneelschrijver-regisseur was ze een invloedrijke figuur in de ontwikkeling van het moderne Ghanese theater. Ze was een culturele voorvechter voor kinderen van de vroege jaren vijftig tot aan haar dood, en speelde een rol in de ontwikkeling van educatieve leerplannen, literatuur, theater en film voor en over Ghanese kinderen. Sutherland's pan-Afrikanisme werd weerspiegeld in haar steun voor de principes ervan en haar samenwerking met Afrikaanse persoonlijkheden in een aantal disciplines, waaronder interacties met Chinua Achebe, Ama Ata Aidoo, Maya Angelou, W. E. B. Du Bois en Shirley Graham Du Bois, Margaret Busby, Tom Feelings, Langston Hughes, Martin Luther King en Coretta Scott King, Femi Osofisan, Félix Morisseau-Leroy, Es'kia Mphahlele, Wole Soyinka en Ngugi wa Thiong'o. Sutherland was ook de inspiratiebron voor het tweejaarlijkse Pan-Afrikaanse festival van theaterkunsten dat bekend staat als PANAFEST, voor het eerst gehouden in 1992.

Audre Lorde was een Afro-amerikaanse schrijfster, dichtster, feministe en activiste. Haar werk gaat over het sociale onrecht waar zij mee te maken kreeg in haar leven. Ook schreef ze over burgerrechten, feminisme, lesbianisme en het ontdekken van de zwarte vrouwelijke identiteit. Lorde benadrukte het belang van intersectionaliteit: de erkenning dat verschillende (onderdrukkende) factoren tegelijkertijd en op verschillende manieren kunnen werken. Zij legde uit onderdrukt te zijn als vrouw, dubbel onderdrukt te zijn als zwarte vrouw, en driedubbel onderdrukt te zijn als lesbische zwarte vrouw. Lorde bekritiseerde het onderliggende racisme in de mainstream (grotendeels witte) feministische beweging. Lorde pleitte voor inclusiviteit en diversiteit binnen de (Amerikaanse) vrouwenbeweging. Een bekende uitspraak van haar: "the master's tool will never dismantle the master's house"

Shirley Anita St. Hill Chisholm was de eerste Afrikaans-Amerikaanse vrouw in het Congres (1968) en de eerste vrouw en Afrikaans-Amerikaan die de nominatie voor president van de Verenigde Staten aanvroeg van een van de twee grote politieke partijen (1972).  Haar motto en titel van haar autobiografie ( “Unbossed en Unbought”) illustreerde haar uitgesproken pleidooi voor vrouwen en minderheden tijdens haar zeven termijnen in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden.
Ze studeerde af aan Brooklyn Girls' High in 1942 en aan Brooklyn College cum laude in 1946, waar ze prijzen won in het debatteam. Bewust van rassen- en genderongelijkheid, sloot ze zich aan bij de lokale afdelingen van de League of Women Voters, de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP), de Urban League en de Democratic Party club in Bedford-Stuyvesant, Brooklyn.
In 1964 was Chisholm de tweede Afro-Amerikaan in de New Yorkse wetgevende vergadering.  En in 1968 werd ze de eerste Afrikaans-Amerikaanse congresvrouw.  Daar introduceerde "Fighting Shirley" meer dan 50 wetten en pleitte voor rassen- en gendergelijkheid, de benarde situatie van de armen en het beëindigen van de Vietnamoorlog. Beroemd is haar quote: "If you don't get a seat at the table, bring a folding chair."
In 1972 werd ze de eerste Afrikaans-Amerikaanse die zich kandidaat stelde voor de presidentsverkiezingen van de Democratische Partij.  Ze deed mee aan 12 voorverkiezingen en vergaarde 152 van de stemmen van de afgevaardigden (10% van het totaal) - ondanks een ondergefinancierde campagne en de controverse van de overwegend mannelijke Congressional Black Caucus.
Chisholm trok zich in 1983 terug uit het Congres.  Ze gaf les aan het Mount Holyoke College en was mede-oprichter van het Nationale Politieke Congres voor Zwarte Vrouwen.

Félix-Roland Moumié volgde Ruben Um Nyobé op als leider van de volksunie van Kameroen (UPC). Hij werd door de Franse geheime diensten vermoord in Geneva, een paar maanden nadat Kameroen onafhankelijk werd in 1960. Hij was een anti-kolonialist en communist en woonde in 1958 de conferentie voor onafhankelijke Afrikaanse staten bij die door Kwame Nkrumah werd georganiseerd. Hij was bevriend met Frantz Fanon en bezocht in 1960 Congo om Lumumba te ontmoeten die sympathie had getoond met hun strijd, maar werd door Mobutu het land uitgedreven.

Omar Mukhtar, beter bekend onder zijn bijnaam leeuw van de woestijn was een Libische vrijheidsstrijder die het verzet tegen de Italiaanse kolonisatie leidde. Sinds 1911 vocht hij bijna twintig jaar lang tegen de Italiaanse bezetters, tot zij hem in 1931 gevangen wisten te nemen en vervolgens ophingen. Hij is een belangrijk verzetssymbool in de Arabische en Islamitische wereld.

Eduardo Hughes Galeano was een Uruguayaans journalist en schrijver. Zijn bekendste werken zijn De aderlating van een continent en Kroniek van het vuur. In De aderlating van een continent combineerde Galeano journalistiek politieke analyse, geschiedenis en sociaal engagement voor het ultieme verhaal van vijfhonderd jaar bloeddorstige koloniale uitbuiting van een continent, eerst onder de Spaanse kolonisatoren en daarna onder militaire regimes ten dienste van de grote buur in het Noorden, de VS.In zijn boeken combineert Galeano fictie, journalistiek, politieke analyse en geschiedschrijving. Hij was een uitgesproken criticus van de globalisering vanwege de effecten voor de minderbedeelden. Hij was een beroemdheid in Latijns-Amerika en bij zijn dood beschreven de kranten hem als een van de belangrijkste anti-kapitalistische stemmen van dit continent.

De Kom werd geboren in Paramaribo, Suriname, een kolonie van Nederland. Zijn vader was een voormalige slaaf en boer; zijn moeder een vrije vrouw Judith Jacoba Dulder.  Tijdens zijn verblijf in Nederland nam hij deel aan het verzet tegen het Europese imperialisme en fascisme. Vervolgens begon hij te streven naar een onafhankelijk Suriname. In 1926 trouwde hij met een Nederlandse vrouw, Petronella Borsboom, en keerde in 1933 met haar terug naar Suriname. Daar daagde De Kom het koloniale bestuur al snel uit door arbeiders te wapenen met informatie over hun rechten en een sterk verenigd front te vormen met de arbeiders.  Op 1 februari 1933 marcheerde hij met een menigte volgelingen naar het kantoor van de gouverneur.  De autoriteiten arresteerden De Kom en klaagden hem aan voor poging tot omverwerping van de regering.  Hij werd onmiddellijk voor drie maanden gevangen gezet in Fort Zeeland. Honderden mensen kwamen naar de gevangenis met als gevolg een opstand.  Om verdere arbeidsongeregeldheden te voorkomen, deporteerde de regering De Kom terug naar Nederland. De erfenis van slavernij en rassendiscriminatie was lang een zorg van de Kom geweest, die de gevolgen van de Nederlandse koloniale overheersing in zijn vaderland wilde verzachten en Afro-Surinaamse medeburgers wilde inspireren om trots en vertrouwen in zichzelf te vinden.  Hij geloofde dat deze eigenschappen een voorwaarde waren voor het beheersen van hun eigen lot. Zijn boek Wij Slaven van Suriname, uitgegeven in 1934, was de eerste geschiedenis van en is een van de klassiekers van W.E.B. DuBois: De Zielen van het Zwarte Volk.  In die hoedanigheid is de Kom de "W.E. DuBois van Suriname" genoemd.

Ella Baker was een Afro-Amerikaanse burger- en mensenrechtenactiviste. Zij organiseerde voornamelijk achter de schermen en werkte samen met vooraanstaande burgerrechtenactivisten zoals W.E.B. Dubois, Rosa Parks en Martin Luther King. Ze promootte grassroots organisatie, radicale democratie, en het versterken van de onderdrukten zodat zij voor zichzelf en hun rechten konden opkomen. Ook bekritiseerde ze niet enkel racisme binnen de Amerikaanse maatschappij, maar ook seksisme binnen de burgerrechtenbeweging. Ze wordt vaak één van de belangrijkste Afro-Amerikaanse leiders van de twintigste eeuw genoemd en is waarschijnlijk de meest invloedrijkste vrouw binnen de Amerikaanse burgerrechtenbeweging.

Oscar Romero was de vierde aartsbisschop van El Salvador. Hij sprak zich uit tegen sociaal onrecht, armoede, moorden en foltering tijdens de groeiende oorlog tussen linkse en rechtse machten in El Salvador. Elke week lijstte hij verdwijningen, martleingen en moorden op via de radiozender van de kerk. Voor de meeste El Salvadorianen was dit de enige bron van informatie over wat er gebeurde in het land. hierdoor werd hij immens populair en had hij een enorme aanhang, vooral onder de armere lagen van de bevolking. Hij werd in 1980 neergeschoten in een kapel waar hij de mis voordroeg.

Schrijver, historicus, politicus en vooral geëngageerd Afrikaans cultuurmonument. Als politicus bevond hij zich dan ook meestal in het kamp van de oppositie. Vanwege zijn enorme eruditie werd hij in eigen land vaak minzaam ‘le professeur’ genoemd. Sinds 2015 draagt de universiteit van Ouagadougou zijn naam. De jonge Ki-Zerbo was de eerste Afrikaan die het in de Franse koloniale gebieden tot gediplomeerd historicus schopte. Zijn wetenschappelijke publicaties over de prekoloniale geschiedenis van Afrika staan tot op vandaag in hoog aanzien. Met zijn magistrale overzichtswerk ‘Histoire de l’Afrique noire’ (1978) - waarvoor Fernand Braudel de inleiding schreef - vestigde hij voor goed zijn reputatie. Hij hechtte ook veel belang aan onderwijs als middel tot ontwikkeling. Voor de UNESCO heeft Ki-Zerbo talrijke opdrachten uitgevoerd en rapporten geschreven die niet altijd goed werden ontvangen door de Afrikaanse elite. Ki-Zerbo had namelijk niet de gewoonte een blad voor de mond te nemen en verweet Afrikaanse leiders meer dan eens hun gebrek aan culturele volwassenheid. Hij geloofde sterk in het belang van de eigen Afrikaanse identiteit als basis voor ontwikkeling, meer dan in donorgeld dat het continent in de marginaliteit zou houden. Ki-Zerbo ontving talrijke onderscheidingen en was lid van CODESRIA, een sociaalwetenschappelijk instituut in Dakar.

Andrée Blouin werd in 1921 in Obangui-Chari (nu Centraal-Afrikaanse Republiek) geboren als Josephine Wouassimba, een veertienjarig Banziri-meisje uit de Kwango-regio, en Pierre Gerbillat, een Franse koloniale zakenman. Ze werd op driejarige leeftijd in een weeshuis in Brazzaville geplaatst voor kinderen van gemengd ras, liep weg toen ze zeventien was en viel ten prooi aan mishandeling door blanke mannen, eerst als concubine en later als echtgenote. Toen ze in de jaren vijftig naar Guinee reisde met de man van wie ze haar naam zou overnemen, sloot ze zich aan bij Sékou Touré in zijn revolutionaire activiteiten, alvorens terug te keren naar Centraal-Afrika. Na het mobiliseren van vrouwen voor de Afrikaanse Solidariteitspartij (Parti Solidaire Africain, PSA) in de Kwilu-regio van Congo, wordt ze het hoofd van het protocol in de regering van Patrice Lumumba. Ze werd net voor de executie van Lumumba uit Congo verdreven. Ze bleef zich inzetten voor sociale gelijkheid en economische rechtvaardigheid in verschillende Afrikaanse landen.

Frederick Douglass was een Amerikaanse sociale hervormer, abolitionist, spreker, schrijver en staatsman. Frederik probeerde in 1833 met drie anderen te ontsnappen, maar het plan werd ontdekt voordat ze weg konden komen. Vijf jaar later vluchtte hij echter naar New York City en vervolgens naar New Bedford, Massachusetts, waar hij drie jaar lang als arbeider werkte, waarbij hij de slavenjagers ontweek door zijn achternaam te veranderen in Douglass.
Om sceptici tegen te gaan die twijfelden aan het feit dat zo'n welbespraakte woordvoerder ooit een slaaf had kunnen zijn, voelde Douglass zich in 1845 gedwongen om zijn autobiografie te schrijven, die in 1882 werd herzien en voltooid als Life and Times of Frederick Douglass. Hij schreef verschillende autobiografieën waarvan zijn in 1845 geschreven Narrative of the life of Frederick Douglass, an American slave een bestseller werd en invloedrijk was in het promoten van het abolitionisme, net zoals zijn tweede boek: my bondage and my freedom (1855). Hij was ook een actieve voorstander van vrouwenstemrecht en werd de eerste Afro-Amerikaan die genomineerd werd voor de functie van vice-president als de running mate van Victoria Woodhull, de leidster van de vrouwenbeweging en de eerste vrouw die een gooi deed naar het presidentschap in de VS. Douglass was sterk overtuigd van de gelijkheid van alle volkeren, en geloofde ook sterk in dialoog om zo allianties aan te gaan over raciale en ideologische grenzen heen.

Helder Camara was een Braziliaanse katholieke aartsbisschop van Olinda en Recife van 1964 tot 1985 tijdens het militaire regime. Hij was een voorstander van bevrijdingstheologie en wordt herinnerd voor zijn sociale en politieke werk voor de armen en zijn strijd voor mensenrechten en democratie tijdens het militaire regime. Hij predikte voor een kerk die dichter bij de benadeelde mensen stond en tegen geweld. `Hij organiseerde de eerste Latijns-Amerikaanse bisschoppenconferentie die leidde tot een radicale wijziging in het beleid van Latijns-Amerikaanse bisschoppen. Ze begonnen, gesteund door Camara, zich veel meer in te zetten voor de armen en verdrukten in Zuid-Amerika. Een bekende quote van hem is: “Als ik de armen brood geef, dan noemen ze me een heilige. Als ik vraag waarom de armen geen eten hebben, noemen ze me een communist.” Hij kreeg in de jaren zestig de bijnaam ‘rode bisschop’.

Sutherland was een overtuigd pacifist, burgerrechtenactivist en speelde een grote rol in de Pan-Afrikaanse beweging in Ghana en Tanzania. Omdat hij legerdienst weigerde tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij vier jaar opgesloten in de Lewisburg-gevangenis. In 1953 vertrekt hij naar wat toen nog de Britse kolonie Gold Coast (het huidige Ghana) was om er actief deel te nemen aan de onafhankelijkheidsbeweging van Kwame Nkrumah. Hij trouwt er met de toneelschrijfster en Pan-Afrikaanse activiste Efua Theodora en werd directeur van een middelbare school. Samen met andere Amerikaanse activisten zal hij een rol spelen in de Pan-Afrikaanse emancipatiebeweging die zich op vreedzame manier afzette tegen het Europese kolonialisme. Samen met Europese vredesactivisten protesteerde hij tegen de Franse nucleaire testen in de Sahara.  In 1961 verliet hij Ghana en na een tussenstop in Libanon en Israël vestigde hij zich in 1963 in Dar es Salaam. Al snel werd hij er goed bevriend met Julius Nyerere (Tanzania) en Kenneth Kaunda (Zambia). Zijn huis in Dar es Salaam werd het ontmoetingscentrum voor mensen van talrijke bevrijdingsbewegingen uit zuidelijk Afrika en de diaspora. Hij overbrugde ook de tegenstellingen tussen hen die kozen voor de gewapende strijd en zijn eigen pacifistische overtuiging. Hij werd lid van het internationale bestuur van de vredesbeweging American Friends Service Committee (AFSC-Quakers) en vanuit die functie nomineerde hij de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu voor de Nobelprijs voor de vrede. In 2003 richtte AFSC het Bill Sutherland Institute op dat training geeft in lobbywerk voor Afrikaanse activisten.

In 1993 was Cáceres als studentenactivist mede-oprichter van de Council of Popular and Indigenous Organizations of Honduras (COPINH), een organisatie ter ondersteuning van de rechten van de inheemse bevolking in Honduras. Ze steunde het feminisme, de LGBT-rechten en bredere sociale en inheemse kwesties. Ze was een voorstander van het feminisme en de rechten van de inheemse bevolking.Vanaf 2013 leidde Cáceres COPINH en de lokale gemeenschap in een jaar lang protest op de bouwplaats om de bedrijven de toegang tot het land te ontzeggen. Verschillende leden van COPINH werden in de loop van het protest vermoord.Ondanks de toekenning van de Goldmanprijs of de Nobelprijs voor milieu activisten met de bedoeling om haar te beschermen, werd ze in 2016 vermoord.

Policarpa Salavarrieta, ook bekend onder de naam La Pola, was een Colombiaanse naaister die voor de revolutionaire strijdkrachten spioneerde tijdens de oorlog met Spanje. Door haar diensten als naaister aan te bieden aan de vrouwen en dochters van hooggeplaatste Royalisten en officiers kon zij zich vrij bewegen binnen deze kringen. terwijl ze kleding naaide of repareerde kon ze conversaties afluisteren, informatie en kaarten verzamelen en uitvinden wie de belangrijkste koningsgezinden waren en wie er van werd verdacht revolutionair te zijn. Zij werd gevangengenomen en geëxecuteerd wegens hoogverraad. De Columbiaanse vrouwendag word gehouden op haar verjaardag en ze wordt beschouwd als een nationale heldin in Colombia.

Geboren als Edwin Finley Taliaferro, was Lumumba geïnspireerd door het activisme van zijn moeder in Detroit. Samen met zijn moeder en andere broers en zussen, gingen ze op straat geld inzamelen voor het Student Nonviolent Coordinating Committee. Op deze manier was hij tot politiek activisme en burgerrechten aangetrokken. Nadat Martin Luther King werd doodgeschoten, had hij deelgenomen aan de bezetting van een universiteitsgebouw van de Western Michigan University. Ze prostesteerden voor het gebrek aan een Afro-Amerikaanse faculteit, samen met andere academische vragen. In 1969, heeft hij zijn masterdiploma in politieke wetenschappen behaald in Kalamazoo College, waar hij Black United Front heeft opgericht om Afro-Amerikaanse studies te implementeren in de hogere onderwijsinstellingen in de Midden-Westerlijke Amerikaanse regio's. In hetzelfde jaar had hij zijn naam officieel als "Chokwe Lumumba" veranderd. In 1975, nadat hij zijn masterdiploma in Rechten had behaald, was hij advocaat geworden. Hij had in 1978 zijn advocatenkantoor in Detroit geopend en in hetzelfde jaar had hij succesvol 16 gevangenen verdedigd die beschuldigd van moord waren. In de jaren '80 moedigde hij jonge Afro-Amerikanen aan om deel te nemen aan de Anti-apartheidprotesten in Amerika en verdiepte hij zich in de casus over schadevergoedingen voor slavernij ten aanzien van de Afro-Amerikaanse bevolking. Na een korte verblijfsperiode tussen 1971 en 1975, is hij in 1988 teruggekeerd in Jackson, Mississippi. Hij was tussen 2009 en 2013 gemeenteraadslid van Jackson en van 2013 tot zijn overlijden, burgemeester van Jackson. Zijn werk heeft aangezet om de coöperatie Cooperation Jackson op te richten, met als doel een democratische solidariteitseconomie op te zetten in Jackson ten voordele van de minderheidsgroepen. Zijn zoon, Chokwe Antar Lumumba, is sinds 2017 burgemeester van Jackson.

Krim Belkacem was een Algerijnse vrijheidsstrijder en politicus. Hij vocht in WOII voor de Fransen. Hij werd lid van de ondergrondse Algerijnse Volksbeweging in 1946. In 1947 werd hij beschuldigd van het vermoorden van een boswachter, waarna hij vluchtte en de maquis (Algerijnse guerilla's) vervoegde. Tijdens de onafhankelijkheidsoorlog werd hij één van de belangrijkste en machtigste leiders van het FLN. hij was minister van defensie en van buitelandse zaken, later vice-president. Hij was de voornaamste algerijnse onderhandelaar bij de overeenkomst van évian in 1962 die de onafhankelijkheid van Algerije bezegelde. In 1965 werd hij beschuldigd een moordpoging te hebben georganiseerd tegen Boumédienne en werd bij verstek ter dood veroordeeld. Hij werd in 1970 vermoord teruggevonden in een hotelkamer in Frankfurt en later in ere hersteld door de Algerijnse regering.

Marthe Ekemeyong Moumié was een Kameroense schrijfster en activiste en lid van Volksunie van Kameroen. Ze was de leidster van de Democratische Unie van Kameroense vrouwen en trouwde met de Kameroense onafhankelijkheidsleider Felix-Roland Moumié. Het koppel vluchtte naar het buitenland om vervolging van de koloniale autoriteiten te ontlopen. Na de moordo p haar man, had ze een relatie met de Equatorial Guineaanse nationalist Atanasio Ndongo Miyone, die geëxecuteerd werd na een mislukte coup tegen het Equatoriaanse regime. Marthe Ekemeyong Moumié werd opgepakt en gemarteld voor vijf jaar na zijn dood door zowel Equatoriaal Guinea als Kameroen. ze schreef hier later haar autobiografie genaamd het slachtoffer van de Franse kolonisatie over. Ze werd vermoord teruggevonden in haar huis in 2009.

C.L.R. James was een Trinidadiaanse historicus, journalist,socialist en politieke activist. Een pionier in postkoloniale en subalterne literatuur. In 1936 was hij de allereerste zwarte West-Indische auteur die werd gepubliceerd in Groot-Brittannië met zijn boek Minty Alley. Andere belangrijke werken van hem zijn de Black Jacobins over de Haïtiaanse revolutie en World Revolution over de Comintern. Na 1960 reisde James veel door Afrika en het Caribisch gebied en was hij geïnteresseerd in de rol van cultuur over de grenzen heen.  Als West-Indiër was hij diep doordrongen van de Westerse cultuur en probeerde hij een ruimte van onafhankelijkheid te creëren met behoud van zijn liefde voor wat hij zag als een reeks van grensoverschrijdende idealen.  Hij doceerde vanaf 1968 aan de University of the District of Columbia en schreef een reeks werken over cultuur, politiek, radicalisme en revolutie.

Miguel Hidalgo was een priester en leider van de Mexicaanse onafhankelijkheidsoorlog. Hij marcheerde door Mexico en slaagde er in om een leger van 90.000 arme boeren en burgers te verzamelen die ondanks hun slechte bewapening en gebrek aan training er in slaagde om de Spaanse troepen te verslaan. Tijdens de slag van de Calderon Brug in 1811 werd het grootste deel van zijn troepen verslaan door welgetrainde Spaanse troepen. Met de overlevenden vluchtte hij naar het Noorden, maar hij werd verraden en vermoord.

Mona Rudao was een Taiwanese onafhankelijkheidsstrijder en leider van de Seediq, één van de Taiwanese Aboriginal stammen. Hij was de leider van de Wushe opstand, de laatste grote opstand tegen het Japanse koloniale regime in 1930. Hij pleegde zelfmoord tijdens de opstand om te voorkomen dat de Japanners hem levend in handen zouden krijgen.